Elea Okulu'nun kurucusu ve Parmenides'in hocası olan Ksenophanes, Yunan mitolojisine tam anlamıyla karşıdır. Tanrıların insan şeklinde tasvir edilmesini (antropo-morfizm) ve insanlara özgü zaaf ve ahlaksızlıklara sahip olmalarını reddeder. "Tanrılar" fikrini kabul eder ancak tüm tanrılar ve insanlar üstünde Evren'in yegane idarecisi "Bir İlah" fikrine sarılır. Ona göre: “Eğer İlah en kudretli olan ise tek olması lazım gelir. Zira, iki veya daha fazla olsa idi en kudretli olamazdı.”
Esas eleştirisi Homeros-Hesiodosçu insan biçimci çoktanrıcı anlayıştır. Daha ahlaki ve tutarlı bir tanrı anlayışı getirmek istemiştir.O, antropo-morfizmin insanlara özgü bir zihin zaafı olduğu kanaatindedir. Zira, insanlar tanrıları kendileri insan oldukları için insan-şekilli farz ediyorlar; halbuki hayvanların da akılları olsaydı onlar da tanrıları hayvan-şekilli farz edeceklerdi. Aşağıdaki meşhur sözlerinden bunu net bir şekilde görebiliriz.
"Eğer öküzlerin, atların ve aslanların elleri olsaydı ve onlar elleriyle insanlar gibi resim yapmasını ve sanat eserleri meydana getirmesini bilselerdi, atlar tanrıların biçimlerini atlarınkine, öküzler öküzlerinkine benzer çizerlerdi ve onların her birine de kendi türlerine uygun bedenler verdirirlerdi... Habeşler tanrılarının kara ve basık burunlu, trakyalılar ise mavi gözlü ve kızıl saçlı olduklarını söylerler."
